Umorzenie postępowania w sprawach nieletnich – co warto wiedzieć?

Sprawy dotyczące nieletnich są specyficzne i wymagają indywidualnego podejścia zarówno ze strony sądów, jak i adwokatów zajmujących się tego rodzaju sprawami. W Polsce przepisy związane z postępowaniem wobec osób niepełnoletnich regulowane są w Ustawie z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

Jednym z ważniejszych zagadnień jest możliwość umorzenia postępowania, które może zakończyć się bez orzeczenia odpowiedzialności nieletniego. W artykule tym przyjrzymy się, kiedy i na jakich zasadach może dojść do umorzenia postępowania w sprawach dla nieletnich.

Co to jest umorzenie postępowania w sprawach nieletnich?

Umorzenie postępowania w sprawach nieletnich polega na zakończeniu procesu sądowego bez orzekania środków wychowawczych, środków poprawczych czy leczniczych wobec osoby nieletniej. Jest to możliwe w sytuacjach, gdy spełnione są konkretne przesłanki prawne, a dalsze postępowanie nie jest uzasadnione z punktu widzenia wychowawczego czy prewencyjnego.

Kiedy sąd może umorzyć postępowanie?

Sąd rodzinny może podjąć decyzję o braku podstaw do wszczęcia postępowania albo o umorzeniu postępowania w kilku przypadkach:

  1. Brak wystarczających dowodów – gdy brakuje dostatecznych dowodów potwierdzających, że nieletni popełnił zarzucany jemu czyn karalny albo ustalono iż nieletni nie przejawia oznak demoralizacji.
  2. Znikoma społeczna szkodliwość czynu – jeżeli czyn zarzucany nieletniemu jest mało szkodliwy społecznie, Sąd rodzinny może uznać, że nie ma potrzeby dalszego prowadzenia postępowania.
  3. Brak potrzeby wychowawczej – jeżeli Sąd rodzinny oceni, że kontynuowanie postępowania nie przyniesie pożądanego efektu wychowawczego, może zdecydować się na jego umorzenie.
  4. Wobec nieletniego orzeczone zostały już środki w innej sprawie – w takiej sytuacji Sąd rodzinny może uznać, że orzeczone już środki w innej sprawie są wystarczające. 
  5. Cofnięcie wniosku o ściganie – W sprawie o demoralizację w związku z popełnieniem czynu zabronionego oraz o czyn karalny, gdy czyny te są ścigane na wniosek, Sąd rodzinny

wszczyna postępowanie tylko w razie złożenia stosownego wniosku przez pokrzywdzonego.

W razie jednak skutecznego cofnięcia wniosku Sąd rodzinny postępowanie umarza. 

Przesłanki odmowy wszczęcia postępowania lub umorzenia postępowania nie są wyczerpujące, o czym świadczy użyty w art. 53 ww. ustawy zwrot „w szczególności”.

Procedura umorzenia postępowania

Umorzenie postępowania w sprawach nieletnich może nastąpić na każdym etapie postępowania. Sąd może podjąć decyzję o umorzeniu zarówno z urzędu, jak i na wniosek strony postępowania. Kluczowym momentem jest postanowienie sądu, które określa zakończenie postępowania. 

Istotnego znaczenia nabiera zatem złożenie do Sądu rodzinnego właściwie uzasadnionego wniosku o umorzenie postępowania. 

Skutki prawne umorzenia postępowania

Prawomocne umorzenie postępowania nie stoi na przeszkodzie ponownemu wszczęciu postępowania w tej samej sprawie (por. uchwałę SN z 5.09.1984 r., III CZP 52/84, OSNCP 1985/4, poz. 42). 

Umorzenie postępowania może mieć znaczący wpływ na życie młodego człowieka. Dzięki niemu nieletni nie jest formalnie uznawany za osobę odpowiedzialną za czyn, co może pomóc mu uniknąć dalszych trudności i skupić się na budowaniu swojej przyszłości. Jest to ważne zarówno z perspektywy wychowawczej, jak i społecznej, gdyż młodzi ludzie mają szansę na „nowy start” bez piętna sądowego na ich karcie.

Zażalenie

Na postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania lub odmowy jego wszczęcia stronom oraz pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie (art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 84 ust. 1 pkt 1 i 2 o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich). Do zażalenia stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako „k.p.c”), a więc art. 394–398 k.p.c. (w zw. z art. 27 o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Zatem do postępowania zażaleniowego odpowiednie zastosowanie mają także przepisy o postępowaniu apelacyjnym (art. 397 § 2 k.p.c.).

Podsumowanie

Umorzenie postępowania w sprawach nieletnich jest mechanizmem, który umożliwia zakończenie postępowania bez wymierzania środków wychowawczych, leczniczych czy poprawczych, jeżeli Sąd rodzinny uzna, że jest to uzasadnione. Może być stosowane w szczególności w przypadkach braku dowodów, znikomej szkodliwości czynu lub braku potrzeby wychowawczej, a także cofnięcia wniosku o ściganie. Dzięki temu młodzi ludzie mają szansę uniknąć dalszych konsekwencji i skoncentrować się na pozytywnych zmianach w swoim życiu. Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach dla nieletnich, warto skonsultować się z doświadczonym adwokatem, który wyjaśni wszystkie aspekty prawne i pomoże w skutecznym zakończeniu postępowania.

Jak oceniasz mój artykuł?

Średnia ocena 5 / 5. Liczba ocen: 49

Bądź pierwszą osobą, która oceni mój artykuł