Przywłaszczenie spadku to zagadnienie, które coraz częściej pojawia się w kontekście dziedziczenia. Dotyczy ono m.in. takiej sytuacji, w której jedna z osób uprawnionych do spadku (czyli spadkobierca) podejmuje działania mające na celu zawłaszczenie części lub całości majątku po zmarłym, z pominięciem innych spadkobierców.
Czym jest przywłaszczenie spadku?
Przywłaszczenie spadku to działanie, w którym jeden ze spadkobierców (potencjalnych lub nawet posiadający notarialne poświadczenie dziedziczenia albo postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku), jeszcze przed formalnym działem spadku, próbuje przejąć (całość lub część) majątek zmarłego na swoją korzyść. I czyni to z pokrzywdzeniem interesu pozostałych spadkobierców lub spadkobiercy. Może to dotyczyć zarówno przedmiotów materialnych (np. biżuteria, cenne rzeczy ruchome), jak i środków finansowych. Przywłaszczenie może polegać w szczególności na:
- ukryciu części majątku spadkowego,
- nieinformowaniu innych spadkobierców o istnieniu poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład majątku spadkowego,
- na sprzedaży części majątku spadkowego i ukrycia tego faktu przez pozostałymi współspadkobiercami oraz przede wszystkim nie podzielenie się z nimi pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży,
- a także na fałszowaniu dokumentów czy też podstępnym wykluczeniu pozostałych spadkobierców z procesu dziedziczenia (np. poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o rzekomym ogromnym zadłużeniu spadkodawcy).
Jak powinien wyglądać dział spadku?
W chwili otwarcia spadku spadkobiercy nabywają prawa do ułamkowych części spadku, które docelowo (po przeprowadzeniu postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, w którym się te części ustala, oraz postępowania o dział spadku, w którym do tych abstrakcyjnie określnych części przypisuje się konkretne składniki majątku) przełożą się na konkretne schedy po zmarłym. Stan masy spadkowej ustala się na moment otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). W dziale spadku biorą udział składniki masy spadkowej, które wówczas jeszcze istnieją według ich wartości z chwili dokonywania działu – ale jeżeli jakieś składniki tej masy zostały sprzedane przez jednego ze spadkobierców przed dokonaniem działu spadku, to uzyskaną przez niego cenę zalicza się na poczet jego schedy. Jeżeli któryś ze spadkobierców przed działem spadku obejmie we władanie jakiś jego składnik, w tym pieniądze, zalicza się ten składnik na jego schedę i po dziale spadku scheda ta będzie odpowiednio pomniejszona, w związku z czym może się również okazać, że będzie na niego nałożony obowiązek spłaty pozostałych spadkobierców, jeżeli przejęte przez niego składniki majątku będą miały wyższą wartość od jego schedy.
Jakie przepisy regulują kwestię przywłaszczenia spadku?
Kwestie związane z dziedziczeniem i działem spadku regulują przepisy Kodeksu cywilnego, a w szczególności działu spadku. Przywłaszczenie spadku stanowi naruszenie prawa i może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak – i w wyjątkowych sytuacjach – prawa karnego.
Na gruncie prawa cywilnego osoby, które czują się poszkodowane działaniami jednego z potencjalnych spadkobierców, mogą złożyć wniosek do sądu o dział spadku, czyli formalne rozstrzygnięcie, jaki majątek przypada poszczególnym osobom. Sąd może również nakazać zwrot przywłaszczonego majątku, a także zrekompensowanie strat, które wynikły z jego ukrycia lub niewłaściwego rozdysponowania.
Na gruncie prawa karnego, przywłaszczenie spadku może być potraktowane nawet jako przestępstwo z art. 284 kodeksu karnego. W przypadku stwierdzenia, że osoba przywłaszczyła sobie majątek w wyniku fałszerstwa, oszustwa czy też świadomego działania na szkodę innych spadkobierców, grozi jej odpowiedzialność karna na podstawie przepisów dotyczących przywłaszczenia mienia lub niekiedy nawet oszustwa. Ostateczna kwalifikacja zależy od konkretnych okoliczności danego przypadku.
Jakie kroki podjąć w przypadku podejrzenia przywłaszczenia spadku?
Jeśli istnieje podejrzenie, że jeden z potencjalnych spadkobierców przywłaszczył sobie część majątku spadkowego, należy działać szybko i zdecydowanie. Poniżej kilka kroków, które warto rozważyć:
1. Skontaktuj się z prawnikiem od spraw spadkowych – adwokat specjalizujący się w sprawach spadkowych pomoże w ocenie sytuacji i zaproponuje najlepsze rozwiązanie prawne.
2. Zabezpiecz dowody – jeśli podejrzewasz, że majątek spadkowy został przywłaszczony, warto zebrać wszelkie możliwe dowody potwierdzające te działania. Mogą to być dokumenty, korespondencja, czy świadkowie, którzy mogą potwierdzić okoliczności przywłaszczenia.
3. Złóż wniosek o dział spadku – jeśli sprawa nie może być rozwiązana polubownie, konieczne może być złożenie wniosku do sądu o dział spadku oraz wniosek o zabezpieczenie spadku. W takim postępowaniu sąd rozstrzyga, jak majątek zostanie podzielony pomiędzy spadkobierców.
4. Rozważ zgłoszenie sprawy do prokuratury – jeśli przywłaszczenie majątku miało charakter przestępczy, np. wiązało się z fałszowaniem dokumentów lub oszustwem, warto rozważyć zgłoszenie sprawy do organów ścigania.
Jakie są konsekwencje prawne przywłaszczenia spadku?
Konsekwencje przywłaszczenia spadku mogą być poważne. Oprócz odpowiedzialności cywilnej (opisanej powyżej w sekcji: Jak powinien wyglądać dział spadku), osoby dopuszczające się tego czynu mogą również ponieść odpowiedzialność karną. Przywłaszczenie majątku, w zależności od okoliczności, może być kwalifikowane jako przestępstwo, za które grożą grzywny, ograniczenie wolności, a nawet kara pozbawienia wolności.
Podsumowanie
Przywłaszczenie spadku to problem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i konfliktów w rodzinie. W przypadku podejrzenia przywłaszczenia majątku, należy skontaktować się z doświadczonym adwokatem, który pomoże w obronie Twoich praw. Kancelaria adwokacka w Warszawie oferuje kompleksową pomoc prawną w sprawach spadkowych, dbając o to, aby każdy spadkobierca mógł dochodzić swoich roszczeń zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące dziedziczenia lub podejrzewasz, że doszło do przywłaszczenia spadku, skontaktuj się ze mną, a pomogę Tobie w rozwiązaniu sprawy.
Zawód adwokata wykonuję od 2010 roku. Specjalizuję się w pomocy prawnej na rzecz osób fizycznych w zakresie spraw spadkowych, spraw rodzinnych, spraw nieletnich oraz spraw zadłużeniowych. Świadczyłem pomoc prawną na rzecz ponad 1 500 Klientów, występowałem przed sądami w ponad 3 000 rozpraw sądowych i posiedzeń sądowych oraz udzieliłem kilku tysięcy porad prawnych. Brałem również aktywny udział w negocjacjach prowadzonych z przeciwnikami procesowymi, ich pełnomocnikami, a także wierzycielami i firmami windykacyjnymi.
Zapraszam do kontaktu:
Tel: 512 567 580
E-mail: przemyslaw.kopko@adwokatura.pl